Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 2020

Вставайте - Σηκωθείτε! (ουκρανικά κάλαντα)



Вставайте,  вставайте, браття  мої  милі.
Σηκωθείτε, σηκωθείτε, αδέρφια μου αγαπητά

Погляньте  на  небо, вже  зоря  зійшла.
κοιτάχτε τον ουρανό, ήδη το αστέρι ανέτειλε

Ясним  промінням  б’є  в  нашу родину
λαμπερή αχτίδα ακτινοβολεί την οικογένειά μας

Хвилини  не  гайте, спішіте  туда.
λεπτό μην αναβάλετε, βιαστείτε εκεί πέρα

 ~~

Дитя  народилось  нам  в  яслах  на  сіні
Παιδί γεννήθηκε για μας σε φάτνη αχυρένια

Цар  правди  на  землю зійшов із  небес
ο βασιλιάς της δικαιοσύνης στη γη κατέβηκε απ' τον ουρανό

Спасати  народи, з  гріхів визволяти
να σώσει τα έθνη, απ' αμαρτίες να ελευθερώσει

На  волю  пускати  люд  праведний  весь
στην ελευθερία ας έρθουν οι δίκαιοι άνθρωποι όλοι

 ~~

Погляньте,  здалека  мудреці  надходять
Δείτε, από μακριά οι σοφοί πορεύονται

Ціннії  дарунки  для  Нього несуть.
πολύτιμα δώρα του φέρνουν

А  воїни  царські  в  степу  переходять,
όμως οι στρατιώτες του βασιλιά (Ηρώδη) τη στέπα διασχίζουν

На  допит  невинних  в  палати ведуть.
για ανάκριση οι αθώοι στο παλάτι οδηγούνται

 ~~

Та  їх  не  злякають  тортури,  ні  муки
μα δεν φοβούνται βασανιστήρια

Ні  підступи  лживі  Ірода  царя.
ούτε κόλπα ψεύτικα του βασιλιά Ηρώδη

Їм  Дух  Божий, ласка дорогу торує,
σε αυτούς το Πνεύμα του Θεού, η χάρη δρόμο ανοίγει 

До  цілі  проводить  ясная  зоря.
στον στόχο τους οδηγεί φωτεινό αστέρι

 ~~

Спішіте  і  ви  свій  дарунок  віддайте
Βιαστείτε τα δώρα να του δώσετε

Малому  Дитяті  Ісусу  Христу
στο μικρό παιδί, τον Ιησού Χριστό

Він  висушить сльози заплаканій неньці
θα στεγνώσουν τα δάκρυα της κλαίουσας μάνας (νένας)

І  добром  наділить в  годину  тяжку
προίκα για το μωρό σε μια δύσκολη ώρα

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

εδώ και σε πολωνική γραφή
και σε άκουσμα

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

για τον περίεργο ρουθηνο-βυζαντινό ναό

στην Πολωνία

 διαβάστε εδώ

Παρασκευή 18 Δεκεμβρίου 2020

«Μετανάστης θα πει να 'σαι ξένος παντού»


Με λένε μετανάστη δε με θέλουν πουθενά
και με θεωρούν λαθραίο γιατί δεν έχω χαρτιά.
Στον τόπο μου πεθαίνουν απ’ την πείνα τα παιδιά
και στον τόπο που πηγαίνω λεν τους κλέβω τη δουλειά.

Για το νόμο είμαι βάρος και δε θα ‘πρεπε να ζω
μα εγώ υπάρχω παραπλεύρως κι απ’ το υπόγειο τραγουδώ.
Μετανάστης θα πει να ‘σαι ξένος παντού
και στον τόπο που αφήνεις και στον τόπο προορισμού.

Προορισμός ο χάρτης και πυξίδα η καρδιά
πορεύομαι μονάχος με τη θλίψη συντροφιά.
Με χρειάζονται όταν κάνω σχεδόν τζάμπα τη δουλειά
μα όταν προσπαθώ να ζήσω τότε δε με θέλουν πια.

Κανένας δε με νιώθει στο Βορρά της σιγουριάς
είμαι ο ξένος που θυμίζει πως είμ’ ένας από σας.
Μετανάστης θα πει να ‘σαι ξένος παντού
και στον τόπο που αφήνεις και στον τόπο προορισμού.

Προορισμός ο χάρτης και πυξίδα η καρδιά
πορεύομαι μονάχος με τη θλίψη συντροφιά.
Μετανάστης θα πει να ‘σαι ξένος παντού
και στον τόπο που αφήνεις και στον τόπο προορισμού.

Στην Αστόρια – μετανάστης
Αυστραλία – μετανάστης
Σουηδία – μετανάστης
κι όμως ήμουν άνθρωπος.

Με λένε μετανάστη δε με θέλουν πουθενά
και με θεωρούν λαθραίο γιατί δεν έχω χαρτιά.
Κι ας μην έχω χαρτιά, έχω όμως καρδιά
που αντέχει τον πόνο και βαστά την ανθρωπιά.

Στην Αθήνα – μετανάστης
στο Παρίσι – μετανάστης
στο Δουβλίνο (ΙΙ) – μετανάστης
κι όμως είμαι άνθρωπος.

Για το νόμο είμαι βάρος και δε θα ‘πρεπε να ζω
μα εγώ υπάρχω παραπλεύρως κι απ’ το υπόγειο τραγουδώ.
Μετανάστης θα πει να ‘σαι ξένος παντού
και στον τόπο που αφήνεις και στον τόπο προορισμού.

Αλβανός – μετανάστης
Αφρικανός – μετανάστης
Αφγανός – μετανάστης
κι όμως είμαι άνθρωπος.

Κανείς δεν πάει να γίνει ξένος αλλού αν δε νιώθει ήδη ξένος στον τόπο του ή ξένος στον εαυτό του…

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

( Τα ελληνικά φαίνεται να 'ναι η μόνη γλώσσα
που το τραγούδι Clandestino 
του Manu Chao έχει μεταφραστεί )


2012

Στίχοι: Σίσυφος Γενικός

Μετάφραση του Clandestino 
σε ελληνικά και αλβανικά

Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου 2020

Θρήνος φιλελεύθερων δημοκρατών αστών στη Σιβηρία

 
των αποκληθέντων Δεκεμβριστών (1825)
γραμμένο το 1984
από τον σοβιετικό ωκεανογράφο,
εβραίο του Λένινγκραντ,
γεννημένο το 1933

~~

Там, где каторжный труд,
Εκεί, όπου υπάρχει στα κάτεργα κατάδικου δουλειά, 

там, где лес непочат,
εκεί, όπου το δάσος ατέλειωτο είναι

В необъятной заснеженной шири,
στο απέραντο χιονισμένο πλάτος

Наши песни поют, наши цепи звенят,
τα τραγούδια μας ηχούν, οι αλυσίδες μας βροντούν

Наши избы стоят по Сибири.
ενώ τα ξυλόσπιτά μας στέκουν στη Σιβηρία

~~

Не припомнит никто в этой дикой глуши
Δεν θα θυμάται κανείς σε αυτήν την άγρια ερημιά

Эполеты полков и кокарды, 
επωμίδες του συντάγματός μας και κονκάρδες

Как мы молоды были и как хороши,
πόσο νέοι ήμασταν και πόσο καλοί

Лейб-гусары и кавалергарды!
σωματοφύλακες, ουσάροι, καβαλάρηδες

~~

В жаре дымных ветров 
Μέσα στη θέρμη καπνισμένων ανέμων

не ступились в бою
δεν βαδίσαμε στη μάχη

Наши острые шпаги и сабли.
τα κοφτερά σπαθιά και ξίφη

За свободу мы кровь от товарища свою,
για την ελευθερία αίμα συντροφικό

Мы чужой не пролили - ни капли.
ξένο (αίμα) δεν έχυσαν - ούτε σταγόνα

~~

Пусть запомнят потомки на все времена,
ας θυμούνται οι απόγονοι για πάντα

Добывая победу в сраженье
ότι παίρνοντας νίκη στη μάχη

Не всегда для свободы победа нужна,
δεν είναι πάντα για της λευτεριάς τη νίκη απαραίτητο

Ей нужнее порой - пораженье.
αναγκαία κάποτε είναι και η ήττα

~~

Потому-то и тут больше века подряд,
Γιαυτο είμαστε εδώ πάνω από αιώνα στη σειρά

В необъятной заснеженной шири,
στο απέραντο χιονισμένο πλάτος

Наши песни поют, наши цепи звенят,
τα τραγούδια μας ηχούν, οι αλυσίδες μας βροντούν

Наши избы стоят по Сибири.
ενώ τα ξυλόσπιτά μας στέκουν στη Σιβηρία.


ΥΓ
επανάσταση δίχως αίμα τότε ήταν κάτι σπάνιο,
αλλά εννοεί όχι πολύ αίμα, αλλά λίγο,
τραγουδιστικές υπερβολές,
και όχι και πάνω από αιώνα,
αλλά κάπου το 1850 με 1860
πρέπει να απελευθερώθηκαν
από τα κάτεργα (ρωσ. ка́торга)

Decembrists in Siberia, 1826-1856

Κάποιες σκηνές του τραγουδιού
είναι από την σοβιετική ταινία του 1975
«Звезда пленительного счастья»
«Αστέρι σαγηνευτικής ευτυχίας»,
που εστιάζει και στις συζύγους
των επαναστατών αξιωματικών,
εδώ ολόκληρη με αγγλικούς υπότιτλους.

Εύα & Αδάμ σε κάνωπο γίνανε δέντρο της ζωής

 


...εις μνήμην της προμήτορος, (γιαγιάς), Εύας,
και προπάτορος, (παππού), Αδάμ...

~~~~~~

Histoire improbable d'une fantaisie
Ιστορία απίθανη μιας φαντασίας

Proche de l'équateur à un point précis
κοντά στον ισημερινό σε σημείο ακριβές

Latitude 5.100, longitude 36
πλάτος 5.1, μήκος 36  (...νότια Αιθιοπία)

Au cœur de la forêt à cet interstice
στην καρδιά του δάσους σε αυτό το διάκενο

Dans ta tenue d'Ève verdoyante
μέσα στο φόρεμά σου σαν πράσινη Εύα 

Tu étais d'une beauté étourdissante
ήσουν ομορφιά εντυπωσιακή

Des oiseaux nous chantaient leur mélopée
Τα πουλιά μας τραγουδούσαν τη μελοποιΐα τους

Et nous vivions heureux dans la canopée
και εμείς ζούσαμε ευτυχισμένοι μέσα στην κάνωπο

~~

Jungle sauvage ouvre tes bras
Άγρια ζούγκλα άνοιξε την αγκαλιά σου

Il en faut peu pour toi et moi
χρειάζεται λίγο για σε και με

Prenons racine dans les bois
ας ριζώσουμε στο δάσος

Enfants naïfs ou hors-la-loi
παιδιά αμέριμνα ή παράνομα

Les pieds plantés dans un ruisseau
τα πόδια βαλμένα σε ένα ρυάκι

Écoutent chanter ce drôle d'oiseau
ακούγοντας να τραγουδά αυτό το αλλόκοτο πουλί

Il nous invite un peu plus haut
μας προσκαλεί λίγο ψηλότερα

À partager nos idéaux
να μοιραστούμε τα ιδανικά μας

~~

Histoire mémorable d'une rêverie
Ιστορία αξιομνημόνευτη ονειροπόλησης

Que nous vivions ensemble en Amazonie
που ζούσαμε μαζί στην Αμαζονία

Un retour aux sources, vie sans artifices
Επιστροφή στις πηγές, ζωή δίχως τεχνάσματα

À deux dans la forêt loin des maléfices
οι δυο στο δάσος μακριά από κακίες

Dans la torpeur moite et luxuriante
σε λήθαργο υγρό και πλούσιο

D'une jungle aux lianes exubérantes
σε ζούγκλα με λιάνες άφθονες

Les arbres millénaires nous ont adoptés
δάση χιλιετή μας υιοθέτησαν

Et nous vivions heureux dans la canopée
και ζούσαμε ευτυχισμένοι στην κάνωπο

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

canopée = κομοστέγη
(η κόμη του δέντρου, το πάνω μέρος)

 τα φυλλώματα της κορυφής των δέντρων, που αποτελούν ενδιαίτημα πολλών ζωικών οργανισμών και λειτουργούν ως φυσικό εμπόδιο, συγκρατώντας
 ή αντανακλώντας μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας.

canopée από το λατινικό conopeum, ελληνικό κωνωπεῖον,
κουνουπιέρα (la moustiquaire)
κάλυμμα/σήτα κρεβατιού, ή καναπέ,
αντιδάνειο κι αυτό από το γαλλικό canapé,
ανάκλιντρο με κουνουπιέρα

γιατί να μην πάρουμε, λοιπόν,
 πίσω την κάνωπο (la canopée)
στη θέση της δύσκολης κομοστέγης;;

μια που στο ράφι αραχνιάζει ο

Κάνωπος, ή Κάνωβος,
Λάκωνας πλοίαρχος στον στόλο του Μενέλαου για την Τροία,
ναυάγησε επιστρέφοντας στην Αίγυπτο. Τον ερωτεύτηκε η Θεονόη,
κόρη του βασιλιά Πρωτέα. Την αρνήθηκε.
Μετά από καιρό, τον δάγκωσε φίδι και πέθανε.
Προς τιμήν του ονομάστηκε αιγυπτιακή πόλη, νησί
και νότιος αστερισμός.

Κατά παρεξηγήση των αρχαιολόγων
προέκυψε και ο όρος κανωπικά αγγεία
για ταρίχευση των αιγυπτίων νεκρών

στα αγγλικά το canopy,
έχεις και άλλες σημασίες
τη γυάλινη καλύπτρα μαχητικού αεροσκάφους,
το μέσα πάνω μέρος στο αλεξίπτωτο

κώνωψ, αυτός που έχει την όψη κώνου,
ή παράλληλα από το αιγυπτιακό hnms «μύγα, κουνούπι»

(κι όλα αυτά με αφορμή ανάρτηση
του γάλλου φίλου των λέξεων Pascal Mullon
στα Υπογλώσσια)

πληκτρολόγησα, λοιπόν, canopee 
και το τραγούδι αντάμωσα,
από το συγκρότημα Polo & Pan
Genre musical:
 électronique, tropicale, musique du monde

εδώ τα κορίτσια της κανωπέ 
και σε αξιοθέατη ζωντανή μετάδοση,
με γαλλική φινέτσα, σπαρταριστή κινησιολογία,
ντυμένες στα χρώματα του Piet Mondrian


και τι ωραία η ελληνογενής ρίμα 
 mélopée (μελοποιΐα) canopée

να είναι άραγε και το μόνο τραγούδι,
που οι στίχοι του αναφέρουν 
γεωγραφικές συντεταγμένες;

~~~~~~~~

Και κλείνουμε με τον σχολιασμό
των κινουμένων σχεδίων,
ο σχεδιαστής των εικόνων Bleu Garou
καινοτόμησε, δεν περιορίστηκε
στους παραδείσιους στίχους
του άσματος,
αλλά έπλασε όνειρο ψυχανάλυσης.

Δίνει στην Εύα ενεργητικό ρόλο,
στον Αδάμ παθητικό,
όπως ακριβώς στην ιστορία,
την ερωτεύεται,
σηκώνονται στον ουρανό,
και κάποιος την Εύα αρπάζει 
στην κουφάλα δέντρου,
ανασταίνεται, τους κυνηγούν,
και προλαβαίνουν με τον κορμό φιδόχρωμο
 δέντρο να γίνουν στον παράδεισο.

Πιστεύω, όσοι διαβάσουν την ιστορία,
θα την ονειρευτούν.
Υλικά μνήμης χρειάζονται τα όνειρα.

παράδειγμα, ονειρεύομαι ένα καφενείο
ονόματι Κάνωπος 
με ζωγραφισμένες δέντρων φυλλωσιές!

Jaśko (Γιαννάκος) + Maniusia (Μαιρούλα) = Love for ever!

    σε πολωνικό χωριό  μια γιαγιά αναπολεί τα νιάτα της, κρατώντας τη φωτογραφία  του γάμου της θυμάται που με λαχτάρα φώναζε: Matko, matko!...